Ontwerpteam: evr-architecten + BC architects & studies
Opdrachtgever: VUB, ULB, SAU/MSI
Restauratie: Callebaut architecten
Stabiliteit en technieken: VK engineering
Laureaat Be.Exemplary 2019

De voormalige rijkswachtkazernes in de Brusselse gemeente Elsene krijgen een nieuw leven. Het team van evr-architecten, BC architects & studies en Callebaut architecten voor de restauratie, realiseerde de transformatie van de eerste fase van deze ommuurde site naar een open, gemengd en multifunctioneel district. Toen de federale politie – die de gebouwen van de rijkswacht had overgenomen – in 2015 haar verhuizing aankondigde, zagen de naburige universiteiten VUB en ULB potentieel om gezamenlijk hun strategische en ruimtelijke positie te versterken. Op basis van een gedetailleerde analyse van de aanwezige elementen op de site, streeft het renovatieproject, geleid door de SAU/MSI voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, ernaar de kwaliteiten van het bestaande erfgoed te versterken.

Usquare Feder, de eerste concrete realisatie binnen Usquare, legt de lat meteen hoog wat duurzaamheid en circulariteit betreft. De ontmanteling van verschillende aangrenzende gebouwen – in totaal zijn er zo’n vijfentwintig gebouwen verspreid over bijna vier hectare – levert 'afvalstromen' op die worden omgezet in hergebruikte grondstoffen, zoals de bakstenen en beglazing. Andere grondstoffen worden gerecycleerd en onder meer in de granitovloer verwerkt. De nieuwe bouwmaterialen zijn biogebaseerd, zoals kalkhennep en leempleister. Op deze manier slaagt het project erin de instroom en uitstroom van bouwmaterialen aanzienlijk te verminderen, waardoor de CO2-uitstoot wordt beperkt.

Zo ontstond er een living lab voor circulariteit doordat de universiteit ermee instemde dat er ook niet-gecertificeerde materialen zoals akoestische leempleister werden toegepast, en kalkhennepworkshops met studenten, architecten en aannemers organiseerden. Het resultaat is een voorbeeldstellend project voor de ontwikkeling van de rest van de site, met een uitgesproken maar respectvolle architectonische taal.

Dit project werd mogelijk gemaakt door het EFRO-programma van de Europese Commissie en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.