Brussel heeft een rijke geschiedenis (en toekomst!) in het beheer van regionale grondstoffen. Op verschillende delen van het Brussels grondgebied bevonden zich vroeger groeves voor zand, klei en natuursteen: doet de wijk ‘de Zavel’ (Sablon) al een belletje rinkelen?
Tijdens de archiweek 2022 willen we naast hedendaagse ook historische projecten in de schijnwerpers zetten, waaruit we inspiratie kunnen putten voor een circulair en lokaal materiaalgebruik. Een mooi voorbeeld is de Abdij van het Rood Klooster, dat net daar werd opgetrokken waar er zowel water, hout, natuursteen als zand, klei en kalk in de onmiddellijke nabijheid beschikbaar waren.
Door de grondstoffen en bouwmethodes van Brussel te belichten, reiken we mogelijke oplossingen aan voor een ecologische en sociale transitie. Voor archiweek 2022 maken we Brussel ‘leesbaar’ vanuit het verhaal van deze grondstoffen en werkwijzen. Verken de stad, de bebouwde omgeving en de omliggende landschappen als een groots materialendepot en sociale broedplek. Ontdek historische en hedendaagse architectuur projecten die lokale grondstoffen voluit integreren, mensen voorop stellen en een combinatie bieden van schoonheid en duurzaamheid.
We kunnen duurzame bouwmaterialen in drie verschillende categorieën onderverdelen.
Geo-sourcing
Geo-sourced materialen bestaan uit minerale grondstoffen die je van nature in de bodem terugvindt zoals zand, klei of natuursteen. In het verleden waren deze lokaal ontgonnen grondstoffen de voornaamste bouwmaterialen, maar ook vandaag kunnen we de grond van uitgravingen van Brusselse werven herwaarderen als bouwmateriaal. Deze grondstoffen zijn lokaal beschikbaar, en lokale producenten kunnen ze met een lage milieu-impact transformeren tot bouwmaterialen Zo is bijvoorbeeld Brussel gebouwd op grote geologische lagen met waardevol Brusseliaanzand en Yperiaanklei.
© Thomas Noceto
Bio-sourcing
Biogebaseerde materialen zijn bouwmaterialen die een biologische oorsprong hebben en die hernieuwbaar zijn. Deze grondstoffen zijn op korte termijn te telen of te oogsten; ze blijven groeien en bieden een natuurlijke weelde. Denk maar aan hout, stro, gras, hennep, algen... Als we op een doordachte manier omgaan met deze 'houtmijn' hebben we hiermee een lokale groeve beschikbaar, die een blijvend overschot aan kwalitatieve materialen biedt.
© Hub.brussels / Sonian Wood
Urban-sourcing
Urban-sourced materialen zijn materialen die al in de bestaande gebouwen aanwezig zijn, en waarvoor al veel energie gebruikt is om ze te produceren, transporteren en te plaatsen. Brussel heeft een rijk gebouwenpatrimonium, met een enorme hoeveelheid aan kwalitatieve materialen. Door ze te ‘oogsten’ tijdens een renovatie of afbraak hebben we directe toegang tot bouwmaterialen die lokaal aanwezig zijn, waarvoor geen nieuwe groeves moeten aangeboord of productieprocessen opgestart worden. Deze materialenbank herbergt ‘vintage’ bouwcomponenten en -elementen met een véél lagere milieu-impact dan nieuwe materialen.
© Olivier Beart / RotorDC
Inspiratie
Tot diep in de 19e eeuw bouwde men met natuurlijke materialen en elementen van bestaande gebouwen. Doorheen de industriële revolutie en het gebruik van steeds meer fossiele energie raakte deze kennis en praktijk verloren.. Door deze sluimerende kennis te activeren, er mee te experimenteren en te innoveren willen we met archiweek 2022 het debat binnen de architectuur en de bredere maatschappij aanwakkeren.
Wil je dieper ingaan op dit onderwerp? Dan raden we je een reeks bronnen, referenties, boeken aan die inspirerend kunnen zijn:
BC - kort voor Brussels Cooperation - is BC architects & studies & materials.
BC is een hybride groep, waaronder een architectuurbureau (BC Architects), een experimenteel en educatief lab (BC Studies) en een coöperatieve die circulaire materialen produceert (BC materials) op basis van rest- en afvalstromen. BC wil het bouwproces op een andere manier vormgeven door te experimenteren en bouwen in verschillende contexten en met verschillende programma's, actoren, technieken en samenwerkingsverbanden. Het team werkt altijd in directe symbiose met de omgeving, lokale middelen, reststromen, ambachtslui, arbeiders en ontwerpers. Met BC willen we steeds de grenzen van de bouwcultuur verkennen en tegelijk geografische contexten, processen en technieken integreren.
BC is gevestigd en opgericht in Brussel (maar verrijkt door ervaringen en inzichten in het buitenland) en gelooft dat de stad, en in het bijzonder deze stad, niet enkel een 'consument' moet zijn, die materialen importeert van ver weg en ze tevens ver weg dumpt na gebruik. BC is ook een producent (de productieve stad) en een hergebruiker die zijn activa (zijn 'afval') valoriseert, en zo welvaart creëert voor mens en maatschappij en een positieve impact heeft op het milieu.
Kernteam voor archiweek 2022:
Chloë Ballyn, Laurens Bekemans, Anton Maertens, Henri Uijtterhaegen, Jasper Van der Linden
